လွ်ာသည္ ၾကြက္သားအမ်ိဳးအစားတစ္ခုျဖစ္ျပီး၊ သတၱ၀ါတိုင္း၏ ရသာအာရံုခံအဂၤါထဲတြင္တစ္ခုအပါ အ၀င္ျဖစ္ သည္။လွ်ာကင္ဆာဆိုသည္မွာ လွ်ာ၏ အေရွ႕ (သုိ ့မဟုတ္) အေနာက္ဘက္တြင္ကင္ဆာ အက်ိတ္ျဖစ္ တည္ျခင္းကိုဆိုလို၏။ လွ်ာ အေရွ႕ဘက္ ကင္ဆာျဖစ္လွ်င္စကားေျပာရခက္ခဲျပီး၊ လွ်ာ အေနာက္ ဘက္ကင္ဆာျဖစ္လွ်င္ အစာမ်ိဳရန္ခက္ခဲပါသည္။
ထိုေရာဂါ သည္ ယေန ့ကမၻာေပၚတြင္ အျဖစ္မ်ားဆံုးကင္ဆာ ၁၀-မ်ိဳးစာရင္းထဲမပါဝင္ေသာ္ျငား ၊ စစ္တမ္း မ်ားအရ အမ်ိဳးသားမ်ားသည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားထက္ လွ်ာကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ပိုမ်ားျပီး၊ အသက္ ၄၅ ႏွစ္ေက်ာ္ေသာအခါ သတိျပဳသင့္ပါျပီ။လွ်ာကင္ဆာ ျဖစ္ခါစ တြင္ ကုသေပ်ာက္ကင္းႏို္င္ေသာ္လည္း၊ စဦးပိုင္းကာလထိေရာက္စြာကုသမႈမရွိခဲ့ပါက၊ ခံတြင္း/လည္ေခ်ာင္း/ေမးရိုး/လည္ပင္း စသည့္
အစိပ္ အပိုင္း မ်ားသို ့လွ်င္ျမန္စြာ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား ျပန္ ့ပြားလာေစႏိုင္သည္။
*လွ်ာကင္ဆာ လကၡဏာမ်ား….*
(၁) လွ်ာ၏ အေရွ ့ပိုင္း ၃ပံု ၂ပံု (သို ့မဟုတ္) လွ်ာ၏ အေနာက္ဘက္ပိုင္း ၃ပံု၁ပံုခန္ ့ေနရာ မ်ားနွင့္ သြားႏွင့္ကပ္ရပ္ လွ်ာေဘး ပတ္လည္မ်ားတြင္ အနီ (သို့မဟုတ္) အျဖဴအကြက္မ်ားေပၚလာျခင္း။ အခ်ိန္ၾကာလာသည့္ႏွင့္အမွ်နီ-ျဖဴအစက္အေျပာက္မ်ား ပိုပြားလာကာ နာက်င္စြာခံစားရျခင္း။
(၂) မေတာ္တဆလွ်ာကိုက္မိျခင္းမရွိပါဘဲ၊ အလိုအေလ်ာက္ လွ်ာေရာင္ရမ္းနာက်င္လာ ျခင္း။
(၃)အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ လည္ေခ်ာင္းနာေသာ္လည္း ေကာင္းစြာကုသမႈမခံယူခဲ့ျခင္း။
(၄)အစာ၀ါးစားျခင္း ႏွင့္ မ်ိဳခ်သည့္ အခါတိုင္း မခံမရပ္ႏို္င္ေအာင္နာက်င္၍ခက္ခဲစြာ ခံစား ရျခင္း။
(၅) အစာ၀ါးျခင္း၊ ေရေသာက္ျခင္း ႏွင့္မ်ိဳခ်သည့္အခါတိုင္း လွ်ာ ေပၚရွိအဖုမ်ားမွ ေသြးယိုစီးျခင္း (သို ့မဟုတ္) သူ့အလိုလို အေၾကာင္းမဲ့ လွ်ာေပၚမွေသြးစိမ့္ထြက္ျခင္း။
(၆) လွ်ာေကာင္းစြာ မလႈပ္ရွားျခင္းေၾကာင့္ အသံမပီ ၀ိုးတ၀ါးျဖစ္၍၊ အသက္ရႈပံုစံမမွန္ျဖစ္လာျခင္း။
(၇)မၾကာခဏ လွ်ာထံုျခင္း။
(၈) လူနာအနဲစုတြင္ နား အတြင္းပိုင္း ကိုက္ခဲလာျခင္း။
(၉)လည္ပင္းအက်ိတ္ ၾကီးထြားေရာင္ရမ္း၍ သိသိသာသာ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္က်ဆင္းလာျခင္း။
(၁၀) လည္ေခ်ာင္းထဲ တစ္ဆို ့ဆို ့ေ၀ဒနာခံစားေနရျခင္း။
(၁၁) ပံုမွန္အတိုင္းလွ်ာကိုေကြးေခါက္၍ မရေတာ့ဘဲ၊ လွ်ာတျပင္လံုး ေတာင့္တင္းမာေက်ာလာျခင္း... စသည္တို ့ျဖစ္သည္။
*လွ်ာကင္ဆာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္…*
(၁) ေဆးလိပ္အလြန္အကြ်ံေသာက္ျခင္း။
(၂) ေဆးရြက္ၾကီးငံုေလ့ရွိျခင္း။
(၃) ကြမ္းသီးအလြန္အကြ်ံ၀ါးျခင္း။
(၄) ပြက္ပြက္ဆူ ေသာဟင္းခ်ိဳမ်ားႏွင့္အလြန္အမင္္းပူေလာင္ေသာ/ပူစပ္ေသာ အစားအစာမ်ား စားေသာက္ျခင္း။
(၅)မ်ိဳးရိုးဗီဇလိုက္ျခင္း။
(၆) အရက္အလြန္ အကြ်ံေသာက္ျခင္း။
(၇) အာဟာရခ်ိဳ့တဲ့ျခင္း။
(၈) ေသြးအာနည္းေရာဂါ။
(၉) ေရာဂါရွိသူအေဖာ္ ႏွင့္ သဘာ၀လိင္ဆက္ဆံမႈမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ လွ်ာျဖင့္ဆက္ဆံျခင္းေၾကာင့္ HPV ကူးစက္ပိုးေရာဂါစြဲကပ္ျခင္း။
(၁၀) လွ်ာအက္ဆစ္ အထြက္မ်ား ျခင္း။
(၁၁) Graft Versus HostDisease (ေခၚ) ျဖစ္ေတာင့္ျဖစ္ခဲ ေဘးဥပါသ္ျဖစ္ေစ သည့္ဆဲလ္မ်ား ျပန္ ့ပြား သည့္ေရာဂါစြဲ ကပ္ျခင္း။
(၁၂) သြားျဖင့္မၾကာခဏကိုက္မိျခင္း။
(၁၃) သြားအတု (၀ါ)အံဖံု ပံုစံမက်ျခင္း။
(၁၄) အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ဓာတုဓာတ္ေပါင္းပစၥည္းမ်ားျဖင့္လွ်ာကိုထိမိျခင္း…တို ့ျဖစ္သည္။
*ကုသနည္း……*
(၁) မ်ားေသာအားျဖင့္ ပထမဆင့္တြင္ကင္ဆာအက်ိတ္တစ္ရႈးမ်ားကိုခြဲစိပ္ဖယ္ထုတ္ေလ့ရွိျပီး၊ ထိုသို ့အခ်ိန္မွီခြဲစိပ္ဖယ္ထုတ္ ျခင္းျဖင့္ ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္ပါသည္။
(၂) ခြဲစိပ္ျပီးေနာက္ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖင့္ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား ကိုသတ္၍လည္းေကာင္း။
(၃)ေသြးျပန္ေၾကာမ်ားမွတဆင့္ အက်ိတ္ဆဲလ္မ်ားပ်က္စီးေအာင္cisplatin<http://drugsaz.about.com/od/drugs/cisplatin.htm>(သို့မဟုတ္) fluorouracil<http://drugsaz.about.com/od/drugs/fluorouracil-5-fu.htm>ဟူေသာ ခီမိုေဆးမ်ား သြင္းျခင္း စသည့္နညး္လမ္း၃-သြယ္ ျဖင့္ ေ၀ဒနာ
အနိမ့္အျမင့္ေပၚမူတည္ကာ လ်ွွာကင္ဆာကို ကုသေလ့ရွိ သည္။
*အေကာင္းဆံုးအစာ…*
သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေသာ ကယ္လိုရီႏွင့္ အာဟာရစားသံုးျခင္းျဖင့္လွ်ာကင္ဆာကုထံုးကို တဖက္တလမ္းမွ ေကာင္းက်ိဳးျပဳႏိုင္ သည္။
(၁)လွ်ာခြဲစိပ္ျပီးလူနာမ်ားအတြက္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ သစ္သီး၀လံ၊ အဆီနည္းေသာအသား၊
အဆီထုတ္ျပီး ႏြာႏို ့၊ ဂ်ံဳၾကိဳ /ဆန္ျပဳတ္/ေျပာင္းဖူးဆန္ျပဳတ္တို့စားေပးသင့္သည္။
(၂)အထူးသျဖင့္ ဓာတ္ေရာင္ျခည္နညး္ျဖင့္ ကုသခံလူနာမ်ားတြင္ လွ်ာေရာင္ကိုင္း၍ ကြဲစပ္ျခင္း၊ ခံတြင္းႏွင့္လည္ေခ်ာင္း တို ့ေျခာက္ေသြ ့ျခင္းမွသက္သာေစရန္ တစ္ေန ့လွ်င္ ေသာက္ေရသန္ ့ ၄၈-ေအာင္စမွ် ေသာက္သင့္ျပီး၊ အခ်ိဳရည္၊ဟင္းခ်ိဳ၊ စြပ္ျပဳတ္ ႏွင့္ ေရခဲမုန္ ့တို ့စားေပးသင့္သည္။
(၃) အစာျမိဳခ်ရန္လြယ္ကူေစ ရန္အတြက္ ကရင္မ္ (သို ့မဟုတ္) ဆီပါေသာဟင္းရြက္သုပ္ စားေပးႏိုင္သည္။
(၄) ခီမိုေဆးသြင္းျပီးလူနာမ်ားတြင္ တံေတြး (သြားရည္)ထြက္ရွိမႈကိုအေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစကာ ခံတြင္းေျခာက္ေစတတ္သျဖင့္ သဘာ၀ေရွာက္ရည္၊ သံပုရာရည္၊ကာဗြန္ ဓာတ္ေငြ ့ပါသည့္ ဘိလပ္ရည္ တို ့ေသာက္သံုးျပီး၊ သၾကားလံုး၊ ပီေကတို ့ငံုေပးျခင္းျဖင့္ ခံတြင္းစိုစြတ္လာေစသည္။
(၅) ခီမိုေဆး သြင္းျခင္း၏ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားမွာ ပ်ိဳ ့့အန္ေအာ္ဂလီဆန္ျခင္း ႏွင့္ ခံတြင္းပ်က္၍
အစာစားခ်င္စိတ္ကုန္ခမ္းျခင္းတို ့ျဖစ္ ပါသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ အနံ ့ျပင္းေသာအစားအစာမ်ား ကို ေရွာင္ရွား၍၊ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းႏူညံ့ေသာ အစာတို ့ကို နည္းနည္းစီမၾကာခဏ စားသင့္သည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံေဆးသုေတသီမ်ား၏ စတ္တမ္းမ်ားအရ၊ လွ်ာကင္အဆင့္ ႏွင့္အသက္ရွင္သန္ႏႈန္း တို ့ကို ေအာက္ပါ အတိုင္း ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ေသာ theAmerican Dental Association ဂ်ာနယ္တြင္ ေဖာ္ျပထားခဲ့ပါသည္။
* ကင္ဆာေရာဂါအဆင့္ အသက္ရွင္သန္ႏႈန္း
· ေရာဂါအဆင့္ (၁) ၈၀%-၈၅%
· ေရာဂါအဆင့္ (၂) ၆၀%-၇၅%
· ေရာဂါအဆင့္ (၃) ၃၅%-၆၆%
· ေရာဂါအဆင့္ (၄) ၁၅%-၃၀%.
လွ်ာကင္ဆာ ျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း စဦးကာလတြင္ ေဆး၀ါးျဖင့္ ႏိုင္နင္းစြာကုသမႈခခံယူပါက၊ေပ်ာက္ကင္းသြားၾကသလို၊ အထက္ေဖာ္ျပပါ ကင္ဆာေရာဂါအဆင့္(၁) မွ (၄) အတြင္း ကုသမႈမွန္ကန္ပါကလည္း၊ ေရာဂါအတိမ္ အနက္ကိုလုိက္ ၍ ေနာက္ထပ္ ၅-ႏွစ္ မွ ၁၀-ႏွစ္အထိဆက္လက္အသက္ရွင္သန္ႏိုင္ေသာ သာဓကမ်ားလည္းေတြ ့ ရပါသည္။ သို ့ပါ၍မိမိက်န္းမာေရးအေျခအေနကို သတိ ႏွင့္ယွဥ္ကာ မိမိကုိယ္ကိုေကာင္း စြာေမြးျမဴႏိုင္ ၾကပါရန္ အသိေပးလိုက္ရပါသည္။
*ဘာသာျပန္သူ (ေပါက္ေပါက္)*
*ကိုးကား (the 2011 Journal of the American Dental Association)*
*promise.pauk*
*(ရိုးသားမႈသည္တခါတရံ၌ရံႈးနိမ့္ေစတတ္၏။သို့ေသာ္တစ္သက္လံုးကားလိပ္ျပာလံုေစေတာ့၏။)*
Promise Pauk
