လူ႔အခြင့္အေရးဆိုသည္မွာ အဘယ္နည္း။
လူ႔အခြင့္အေရးဆိုသည္မွာ လူသားတဦး၏ အေျခခံရပိုင္ခြင့္မ်ားျဖစ္သည့္ လူသားတဦးအ ျဖစ္ ဂုဏ္သေရရွိ စြာ ရပ္တည္ႏိုင္မႈ၊ လြတ္လပ္စြာ ေနထိုင္ေျပာဆိုႏိုင္မႈ၊ လူသားျခင္း အခြင့္ အေရးတန္းတူရႏိုင္မႈ၊ တန္းတူ ညီမွ်စြာ အကာအကြယ္ေပးမႈစသည္ တို႔ျဖစ္သည္ဟု ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ေရးဆြဲျပဌာန္းထားသည့္ ကမၻာ လံုးဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး သေဘာတူညီခ်က္စာ တမ္း ေဖၚျပထားသည္။
လူသားတဦးအျဖစ္ ဂုဏ္သေရရွိစြာ ရပ္တည္ႏိုင္မႈဆိုသည္မွာ လူသားတိုင္းကုိ လူတဦးအ ျဖစ္ အသိ အမွတ္ျပဳရန္ျဖစ္သည္။ ေမြးဖြားသည့္ေဒသ၊ လူမ်ဳိး၊ ဘာသာစကား၊ လိင္၊အသက္၊ အရပ္အနိမ့္အျမင့္၊ က်န္းမာေရးေကာင္းမႈ/ မေကာင္းမႈ၊ လူတဦး၏ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ သက္ ေရာက္သည့္ ၾသဇာအာဏာ၊ ပစၥည္း ပိုင္ဆိုင္မႈ၊ ကုိးကြယ္သည့္ဘာသာ၊ ပညာအရည္အျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အယူအဆ မတူညီျခင္း စသည့္ အခ်က္မ်ားသည္ အက်ဳိးသက္ ေရာက္ေစျခင္း မရွိရပါ။
လူတဦးျခင္းစီ၏ ခံစားပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးလူ႔အခြင့္အေရးဆိုသည္မွာ လူသားတဦး၏ အေျခခံရပိုင္ခြင့္မ်ားျဖစ္သည့္ လူသားတဦးအ ျဖစ္ ဂုဏ္သေရရွိ စြာ ရပ္တည္ႏိုင္မႈ၊ လြတ္လပ္စြာ ေနထိုင္ေျပာဆိုႏိုင္မႈ၊ လူသားျခင္း အခြင့္ အေရးတန္းတူရႏိုင္မႈ၊ တန္းတူ ညီမွ်စြာ အကာအကြယ္ေပးမႈစသည္ တို႔ျဖစ္သည္ဟု ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ေရးဆြဲျပဌာန္းထားသည့္ ကမၻာ လံုးဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး သေဘာတူညီခ်က္စာ တမ္း ေဖၚျပထားသည္။
လူသားတဦးအျဖစ္ ဂုဏ္သေရရွိစြာ ရပ္တည္ႏိုင္မႈဆိုသည္မွာ လူသားတိုင္းကုိ လူတဦးအ ျဖစ္ အသိ အမွတ္ျပဳရန္ျဖစ္သည္။ ေမြးဖြားသည့္ေဒသ၊ လူမ်ဳိး၊ ဘာသာစကား၊ လိင္၊အသက္၊ အရပ္အနိမ့္အျမင့္၊ က်န္းမာေရးေကာင္းမႈ/ မေကာင္းမႈ၊ လူတဦး၏ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ သက္ ေရာက္သည့္ ၾသဇာအာဏာ၊ ပစၥည္း ပိုင္ဆိုင္မႈ၊ ကုိးကြယ္သည့္ဘာသာ၊ ပညာအရည္အျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အယူအဆ မတူညီျခင္း စသည့္ အခ်က္မ်ားသည္ အက်ဳိးသက္ ေရာက္ေစျခင္း မရွိရပါ။
လူတဦးျခင္းစီ၏ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္မ်ားျဖစ္သည့္ အိမ္ယာအေဆာက္အဦး၊ အ၀တ္အထည္၊အစား အစာ ေဆး၀ါးမ်ား၊ က်န္းမာေရးအတြက္ ေဆးကုသခြင့္၊ လူသားတဦး၏ ေန႔တဓူ၀ ျဖတ္သန္းမႈ၊ လြတ္လပ္စြာ ႏိုင္ငံေရးအျမင္သေဘာထား ကြဲလြဲပိုင္ခြင့္ စသည္တို႔ သည္ လူသားတိုင္း အခြင့္အေရးတန္း တူညီမွ် သေဘာထားကြဲလြဲပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
- လူသားတဦးအျဖစ္ ေန႔တဓူ၀ ဘ၀ျဖတ္သန္းမႈမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ျဖတ္သန္းႏုိင္သည္။
- ဘ၀၏ တိုးတက္ရာ တိုးတက္ေၾကာင္းျဖစ္ထြန္းေစမည့္ ပညာသင္ၾကားမႈကိုလည္း လူအမ်ားနည္းတူ လြတ္လပ္စြာ သင္ၾကားႏိုင္သည္။
- လူတဦးႏွင့္တဦး အေျခအေန ကြဲျပားျခားနားမႈကို အခြင့္အေကာင္းယူ၍ အတင္းအၾကပ္ ေရြးခ်ယ္ ခိုင္းျခင္း ျပဳ၍ မရပါ။
လြတ္လပ္စြာ စု႐ံုးခြင့္
လူအမ်ားႏွင့္ စု႐ံုး၍ မိမိ၏ သေဘာထားအျမင္ကို တင္ျပႏိုင္သည္။ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္သည္။
အျခားေသာအခြင့္အေရးမ်ား
• မိမိ၏ အမည္နာမကို လြတ္လပ္စြာ မွည့္ဆိုႏိုင္သည္။
• လူတဦးခ်င္းစီ၏ လြတ္လပ္စြာ ရပ္တည္ႏိုင္မႈ၊ မိသားစု၊ အိမ္တို႔ႏွင့္ ဆက္သြယ္ရာတြင္ သတင္းအခ်က္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ပို႔ေဆာင္ႏိုင္သည္။ လဲလွယ္ႏိုင္သည္။
• လူတိုင္းသည္ ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္မႈမွ လြတ္ကင္းေစရမည္။
ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ
၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ျပင္ဆင္ေရးဆြဲထားေသာ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္လည္း လူတဦးျခင္းစီ၏ အခြင့္အေရးကို ေအာက္တြင္ ေဖၚျပထားသည့္ ဥပေဒမ်ားျဖင့္ အကာအ ကြယ္ေပးထားသည္။
အပိုဒ္ (၄) - လူသားတဦးအျဖစ္ ဂုဏ္သေရရွိစြာ ရပ္တည္ႏိုင္ခြင့္၊ လူသားတိုင္းအခြင့္အေရး တန္းတူညီမွ် ရပိုင္ခြင့္ႏွင့္ လူတဦးခ်င္းစီ လြတ္လပ္ခြင့္ကို အကာအကြယ္ေပးရမည္။
အပိုဒ္ (၂၆) - အစိုးရလက္ေအာက္ခံအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအားလံုးသည္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ တြင္ ေဖၚျပ ထားသည့္ လူသားတဦး အျဖစ္ ဂုဏ္သေရရွိစြာ ရပ္တည္ႏုိင္ခြင့္၊ လူသားတိုင္း အခြင့္အေရး တန္းတူညီမွ် ရပိုင္ခြင့္ႏွင့္ လူတဦးခ်င္းစီ လြတ္လပ္ခြင့္ကုိ ေလးစားလိုက္နာ၍ အာဏာကုိ အသံုးျပဳရမည္။
အပုိဒ္ (၂၈) - အပိုဒ္ခြဲ (၁) တြင္ လူတဦးတေယာက္၏ လုပ္ရပ္သည္ အျခားသူမ်ားကုိ ထိ ခိုက္နစ္နာျခင္း မရွိလွ်င္၊ တိုင္းျပည္၏ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကုိ ထိခိုက္ေစျခင္း မရွိလွ်င္ အျခားသူမ်ား၏ ကိုယ္က်င့္ တရားကို ထိခိုက္ေစမႈ မရွိလွ်င္ ထိုသူ၏ လုပ္ရပ္ကို အတိုင္းအ တာ တခုအထိ ခြင့္ျပဳသည္။
အပုိဒ္ (၃၀) - ဥပေဒေၾကာင္းအရ တရားရင္ဆိုင္ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ အကာအကြယ္ေပး မႈဆိုင္ရာ တြင္လည္းေကာင္း လူတိုင္း တန္းတူညီမွ် ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္။
အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီး တန္းတူအခြင့္အေရးရွိသည္။
ေမြးဖြားသည့္ ေဒသ၊ လူမ်ဳိး၊ ဘာသာစကား၊ လိင္၊အသက္၊ က်န္းမာေရး၊ လူတဦး၏ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ သက္ေရာက္ေနသည့္ ၾသဇာအာဏာ၊ ပစၥည္းပိုင္ဆိုင္မႈ၊ ကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာ၊ ပညာအရည္အခ်င္း ၊ ႏိုင္ငံေရး အယူအဆ မတူညီျခင္း စသည့္ အခ်က္မ်ားေၾကာင့္ လူတဦးႏွင့္ တဦးၾကား ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္း ျပဳ၍ မရပါ။
အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီး တန္းတူအခြင့္အေရးရွိသည္။
ေမြးဖြားသည့္ ေဒသ၊ လူမ်ဳိး၊ ဘာသာစကား၊ လိင္၊အသက္၊ က်န္းမာေရး၊ လူတဦး၏ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ သက္ေရာက္ေနသည့္ ၾသဇာအာဏာ၊ ပစၥည္းပိုင္ဆိုင္မႈ၊ ကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာ၊ ပညာအရည္အခ်င္း ၊ ႏိုင္ငံေရး အယူအဆ မတူညီျခင္း စသည့္ အခ်က္မ်ားေၾကာင့္ လူတဦးႏွင့္ တဦးၾကား ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္း ျပဳ၍ မရပါ။
အပိုဒ္ (၄၄) - လူတုိင္းသည္လက္နက္မပါဘဲ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္ျဖင့္ မိမိ၏ ဆႏၵကို လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚျပ သႏိုင္သည္။
အပိုဒ္ (၄၅) - လူတိုင္းသည္ လြတ္လပ္စြာ အသင္းအပင္း၊ သမဂၢ၊ သမ၀ါယမ၊ စိုက္ပ်ဳိးေရး အသင္း၊ အစိုးရ မဟုတ္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ အသင္းအပင္းမ်ားကို လြတ္ လပ္စြာ ဖဲြ႔စည္းႏိုင္သည္။
