ျမန္မာျပည္သားမ်ားအေရး ပူးတြဲလႈပ္ရွားမႈေကာ္မတီ( JACBA) ဥကၠဌ ဦးမုိးႀကိဳးႏွင့္ ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းျခင္း
– KIC News
လက္ရွိ ေျပာင္းလဲလာသည့္ ထုိင္းႏုိင္ငံ ဥေပဒအရ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္း
အလုပ္သမားမ်ား၏ အေထာက္အ ထား လက္မွတ္ လုပ္ေဆာင္ေနရမႈ (မွတ္ပုံတင္မႈ)အေျခအေန၊
ထုိင္းႏုိင္ငံတြင္း အလုပ္လုပ္ကုိင္ေနသည့္ ျမန္မာ ေရႊ႕
ေျပာင္းအလုပ္သမားမ်ား၏ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈ အေျခအေနမ်ားကုိ ထုိင္းႏုိင္ငံ ၊
မဲေဆာက္ၿမိဳ႕ အေျခစုိက္ ျမန္မာျပည္သားမ်ားအေရး ပူးတဲြလႈပ္ရွားမႈေကာ္မတီ (
JACBA) ဥကၠဌ ဦးမုိးႀကိဳးအား ေကအုိင္စီ-ကရင္သတင္းဌာနမွ
ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းထားသည္ မ်ားကုိ ေဖာ္ျပလုိက္ပါသည္။
ေမး ။ ။ ပထမဦးဆုံး လက္ရွိ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာရွိတဲ့ အလုပ္သမားမွတ္ပုံတင္တဲ့ကိစၥ၊ အေထာက္အထား လက္မွတ္ (ပတ္စ္ပို႔) လုပ္ေနတဲ့ အပိုင္း နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေျခအေနဘယ္လိုရွိသလဲ သိပါရေစ။
ေျဖ။ ။ လက္ရွိ အေျခအေန ဘယ္လိုရွိသလဲဆိုေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံဆိုင္ရာ သံအရာရွိရုံးရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ဒါ CI လို႔ေခၚတယ္(လက္မွတ္ကုိ ညႊန္းလ်က္)။ မည္သူမည္၀ါျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသခံအေထာက္အထားျဖစ္တယ္။ CI စာအုပ္ က ေဟာဒီ အနီေရာင္ေတြ ခရမ္းေရာင္ေတြ ၊ ယာယီပတ္စ္ပို႔ ၊ ဒီ CI စာအုပ္ကိုင္ေဆာင္ထားသူ (၇)သိန္းေလာက္ရွိတယ္။ ေနာက္ ပန္းေရာင္ကတ္လို႔ ေခၚတဲ့ ယာယီေနထိုင္ အလုပ္လုပ္ပိုင္ခြင့္လက္မွတ္ ကိုင္ေဆာင္ထားတဲ့သူကလည္း (၇) သိန္းေလာက္ရွိတယ္။ ဒီ CI စာအုပ္ကို ကိုင္ထားတာ ။ သေဘာကေတာ့ CI စာအုပ္သည္ (၁၄) သိန္းေပါ့။ (၁၄)သိန္းနီး ပါး ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံအစိုးရတို႔ ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့ ထုတ္ေပးၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း ထိုင္းႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အလုပ္သမားသံ႐ုံးက သတင္းထုတ္ျပန္ေပးတယ္။
သို႔ေသာ္လည္း ဒီ CI စာအုပ္ကို ကိုင္ေဆာင္ထားသူက (၁၄)သိန္း ရွိလာၿပီးဆိုေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံအလုပ္သမားအေရ အတြက္က (၁၄)သိန္းမွ မကတာ။ အဓိက ျပႆနာက အဲဒါပဲ။ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕အလုပ္သမား အေရအတြက္ကုိ ခန္႔မွန္းတြက္ ခ်က္ၾကတဲ့အခါမွာ တစ္ဖြဲ႕နဲ႕တစ္ဖြဲ႕ မတူညီတာေတြေတာ့ ရွိတယ္။ အဲေတာ့ ဦးမိုးႀကိဳးတို႕ကလည္း ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ခ႐ိုင္ ၊ ေဒသေပါင္း (၇၇)ခ႐ိုင္ရွိလို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအလုပ္သမား ၀န္ႀကီးဌာနရဲ့ သုံးသပ္ခ်က္အေနနဲ႔ဘဲ ေျပာခ်င္တယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာအလုပ္သမား (၃)သန္းေလာက္ဘဲ ရွိတယ္။ ခ႐ိုင္၊ ေဒသ (၇၇) ခုမွာ လုပ္ငန္းေပါင္းစုံ ၊ အလုပ္ၾကမ္းေပါင္းစုံ လုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒီထဲမွာ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား (၂)သန္းေလာက္ကို ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ ထိုင္းအစိုးရနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့ အေထာက္အထားေတြ ထုတ္ထားေပးခဲ့ၿပီးလို႔ ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီး ဦးသိန္းေရႊကေန သတင္းဌာနေတြကို ေျပာၿပီးသားျဖစ္တယ္။
အဲဒီေတာ့ (၂)သန္းေလာက္ ထုတ္ေပးၿပီးၿပီဆိုေတာ့ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္း အလုပ္သမား တစ္သန္းေလာက္ အေထာက္ အထား မစုံမလင္၊ ဖားတစ္ပိုင္း ငါးတစ္ပိုင္းေပါ့။ ဖားတစ္ပိုင္း ငါးတစ္ပုိင္းဆိုတာ တစ္ခ်ိဳ႕ ပန္းေရာင္ကိုင္ထားတယ္။ CI လည္းမရွိဘူး။ ဒီလို ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ စာအုပ္ႀကီးလည္းမရွိဘူး။ တခ်ိဳ႕ ဒီလိုခရမ္းေရာင္ ယာယီပတ္စ္ပို႔ေတြကိုင္ထားတယ္။ ဒီလိုအနီ ေရာင္ စာအုပ္ႀကီးေျပာင္းဖို႔အတြက္ အခက္အခဲရွိတယ္။ စသည္အားျဖင့္ စာရြက္စာတမ္း မစုံမလင္ ရွိေနတဲ့လူက တစ္စား ရွိတယ္။ သက္တမ္းမဆက္ဘဲ စာရြက္စာတမ္းေသေနတာလည္း ရွိတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က စာရြက္စာတမ္း ေသၿပီး ဘာလုပ္လို႔ ဘာကိုင္ရမွန္း မသိတဲ့ လူေတြလည္းရွိတယ္။
တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ ၊ ဇူလိုင္လ (၂၄)ရက္ကေနၿပီး ၾသဂုတ္လ (၇)ရက္ေန႔အထိ အလုပ္ရွင္ကေန မွတ္ပုံတင္ရ မယ္။ ထိုင္းအစိုးရရဲ့အလုပ္သမားသစ္ေတြအတြက္ ဘာဆိုဘာမွမရွိတဲ့ လူေတြ (၁၅)ရက္အတြင္း မွတ္ပုံတင္ရမယ့္ အစီ အစဥ္ မွာပါ၀င္တဲ့ လူေတြလည္းရွိတယ္။ အဲလိုနည္းနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေရာက္ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္ သမားတစ္သန္းနီးပါး ေလာက္ကေတာ့ အေထာက္ထားမရွိၾကေသး တဲ့လူေတြ ၊ အေထာက္အထား မစုံၾကေသးတဲ့လူေတြလို႔ သုံးသပ္လို႔ရတယ္။
ေမး။ ။ ျမန္မာ အလုပ္သမားေတြဟာ အေထာက္အထားလက္မွတ္ လုပ္ေဆာင္တဲ့အခါ သူတို႔ႀကဳံေတြ႕ရတဲ့ အခက္အခဲ ေတြက ဘာေတြလဲ။
ေျဖ။ ။ ႀကဳံေတြ႕ႏိုင္တဲ့အခက္အခဲအေနနဲ႔ နံပါတ္(၁)က ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ေပါ့။ သူတို႔ေနထိုင္တဲ့ ခ႐ိုင္၊ ၿမိဳ႕နယ္ ေဒသအသီးသီးမွာ ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ေတြက ဖမ္းတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ စာရြက္စာတမ္းဆိုတာ (အဖမ္းမခံ လုပ္ခမွန္၊ ေပးရန္ သုံးဆယ္ ေဆး႐ုံမယ္၊ ကာကြယ္ေရး ဥပေဒမွတ္ ) စာရြက္စာတမ္းရွိျခင္းအက်ိဳးေက်းဇူးက အဖမ္းမခံရ ဘူး။ သတ္မွတ္ထားတဲ့ လုပ္အားခ စံႏႈန္းအတိုင္းရမယ္။ ေငြသုံးဆယ္ေပးၿပီး ေဆး႐ုံေဆးေပးခန္းမွာ ကုသလို႔ရမယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ထိုင္းအလုပ္သမား ကာကြယ္ေရး ဥပေဒ ေစာင့္ေရွာက္မႈအတိုင္းဘဲ ျဖစ္တည္မယ္။ ရရွိမယ္ေပါ့။
အဲဒီေတာ့ စာရြက္စာတမ္းအေထာက္အထားက မစုံဘူး။ သူေဌးလြဲေနတာတို႔၊ အလုပ္ေနရာလြဲေနတာတို႔ ဖားတစ္ပိုင္း၊ ငါးတစ္ပုိင္း ျဖစ္ေနတဲ့လူေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ဘာဆိုဘာမွမရွိတဲ့လူေတြအတြက္ ေစာေစာကေျပာတဲ့လကၤာေလးရဲ႕ေျပာင္း ျပန္အဖမ္းခံရမယ္။ လုပ္အားခ မွန္မွန္မရဘူး။ ေငြသုံးဆယ္ေပးၿပီး သက္ဆိုင္ရာေဆး႐ုံ၊ ေဆးခန္း၊ ေက်းလက္က်န္းမာေရး ဌာနတို႔မွာ ေဆးကုလို႔ မရဘူး။ ၿပီးေတာ့ ထိုင္းအလုပ္သမားကာကြယ္ေရးဥပေဒ ေစာင့္ေရွာက္မႈေအာက္က မရွိဘူးေပါ့။ ရွင္းပါတယ္။ စာရြက္စာတမ္းရွိျခင္းရဲ႕အက်ိဳးနဲ႔ စာရြက္စာတမ္းမရွိျခင္းရဲ့အဆိုးေပါ့။ သူတို႔ရဲ့အေျခအေနေတြက မ်က္ကလဲ ဆန္ျပာ ၊ က်ီးကန္းေတာင္းေမွာက္ အၿမဲတမ္း ျဖစ္ေနၿပီးေတာ့ ရဲကဘဲ လာဖမ္းမလား။ ေတာေမာင္း လို႔ေခၚတဲ့ လ၀ကကဘဲ လာဖမ္းမလား ဆိုၿပီးေတာ့ က်ီးလန္႔စာစား အၿမဲတမ္းျဖစ္ေနတဲ့ ဘဝေလးေပါ့။ ဒါမ်ိဳးေတြကလည္း ေစာေစာကေျပာသလို ဒီမွာ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား တစ္သန္းေလာက္ေတာ့ရွိတယ္။
ေမး။ ။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ အလုပ္သမားေတြ ကိုင္ေဆာင္ရမယ့္ အေထာက္ အထားလက္မွတ္က ဘယ္ႏွစ္ မ်ဳိးႏွစ္စား ရွိပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ေရွးေရွးက အလုပ္သမားေတြကေတာ့ ဘာဆိုဘာမွ မရွိတဲ့လူေတြ၊ ထိုင္းအစိုးရကေန (၃)ႀကိမ္ထက္မနည္း လုပ္ေပးတာကေတာ့ စစ္အစိုးရ လက္ထက္မွာ။ စစ္အစိုးရ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၄ ၊ ဧၿပီလ ၂၂ ကေန စတင္ၿပီး ထိုင္းစစ္အစိုးရ အာဏာသိမ္းခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ပန္းေရာင္ကတ္က (၂၀၁၄) ကဆိုရင္ (၃)ႏွစ္ေက်ာ္လာၿပီ။ (၃)ႏွစ္ေက်ာ္လာတဲ့ ကာလမွာ ပန္းေရာင္ကတ္ကို ႏွစ္ႀကိမ္ထက္မနည္း ထုတ္ေပးခဲ့တယ္။ ဒီပန္းေရာင္ကတ္ဆိုတာ ယာယီေနထိုင္ အလုပ္လုပ္ပိုင္ခြင့္ လက္မွတ္ျဖစ္တယ္။ ယာယီေနထိုင္အလုပ္လုပ္ပိုင္ခြင့္ဆိုေတာ့ ခ႐ိုင္တစ္ခုမွာေပါ့။ ၿမိဳ႕နယ္ေလးတစ္ခုမွာ လုပ္တယ္။ ေဘာင္က ေတာ္ေတာ္က်ဥ္းတယ္။ ဘာဆိုဘာမွမရွိတဲ့သူက ပန္းေရာင္ကတ္ ရွိလာတဲ့အခါမွာ သူ႔ရဲ႕ ဆင့္ပြားကိုင္ေဆာင္ရ မယ့္ CI တို႔ ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတနံတလ်ားက ပတ္စ္ပို႔ စာအုပ္ႀကီးကိုင္ေဆာင္လို႔ ရတဲ့အခြင့္အလမ္းေတြရွိတယ္။
အဲလို ဘာဆိုဘာမွမရွိတဲ့လူေတြဟာ ေနာက္မဲေဆာက္တို႔ ၊ ရေနာင္းတို႔ ၊ တာခ်ီလိတ္၊ မယ္ဆိုင္တို႔ဘက္မွာက်ေတာ့ စီစင္နယ္ ၀ါးကား( Seasonal Worker) လို႔ ေခၚတယ္။ ရာသီအလိုက္ အလုပ္သမားလက္မွတ္ရွိတယ္။ သူကေတာ့ နယ္ စပ္(၃)ၿမိဳ႕ မွာဘဲရွိတယ္။ တာခ်ီလိတ္-မယ္ဆိုင္၊ ျမ၀တီ-မဲေဆာက္၊ ေကာ့ေသာင္း-ရေနာင္း။ သေဘာကေတာ့ ျမ၀တီကေန မဲေဆာက္ကို လာအလုပ္လုပ္တယ္။ ေကာ့ေသာင္းကေနရေနာင္းမွာ လာအလုပ္လုပ္တယ္။ တာခ်ီလိတ္ကေန မယ္ဆိုင္ကို လာအလုပ္ လုပ္တယ္။ ရာသီအလိုက္ အလုပ္လုပ္တဲ့လက္မွတ္၊ ထိုင္းဥပေဒမွာလည္း ပုဒ္မ (၆၄)လို႔ေခၚတယ္။ ဒါကိုလည္း ကိုင္ထားလို႔ရတယ္။ ေနာက္ ပုဒ္မ (၆၄) မဟုတ္ဘဲနဲ႔ အသက္ (၅၅)ႏွစ္ေက်ာ္တဲ့လူေတြ ထိုင္းဥပေဒအရ အသက္ (၅၅)ႏွစ္ ေက်ာ္ရင္ အလုပ္လုပ္ခြင့္မရွိေတာ့ဘူး။ Work Permit-ဝပ္ပါမစ္ (အလုပ္လုပ္ခြင့္) ထုတ္ေပးလို႔ မရေတာ့ဘူး။ ပန္းေရာင္ကတ္လည္း မရဘူး။ မရေတာ့ရင္ တာခ်ီလိတ္ အလုပ္သမားလက္မွတ္နဲ႔ ပုံစံခ်င္းတူတဲ့ (၁၅)ရက္ေနထိုင္ခြင့္ဆိုတဲ့ လက္မွတ္တစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။
ေမး ။ ။ ပထမဦးဆုံး လက္ရွိ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာရွိတဲ့ အလုပ္သမားမွတ္ပုံတင္တဲ့ကိစၥ၊ အေထာက္အထား လက္မွတ္ (ပတ္စ္ပို႔) လုပ္ေနတဲ့ အပိုင္း နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေျခအေနဘယ္လိုရွိသလဲ သိပါရေစ။
ေျဖ။ ။ လက္ရွိ အေျခအေန ဘယ္လိုရွိသလဲဆိုေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံဆိုင္ရာ သံအရာရွိရုံးရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ဒါ CI လို႔ေခၚတယ္(လက္မွတ္ကုိ ညႊန္းလ်က္)။ မည္သူမည္၀ါျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသခံအေထာက္အထားျဖစ္တယ္။ CI စာအုပ္ က ေဟာဒီ အနီေရာင္ေတြ ခရမ္းေရာင္ေတြ ၊ ယာယီပတ္စ္ပို႔ ၊ ဒီ CI စာအုပ္ကိုင္ေဆာင္ထားသူ (၇)သိန္းေလာက္ရွိတယ္။ ေနာက္ ပန္းေရာင္ကတ္လို႔ ေခၚတဲ့ ယာယီေနထိုင္ အလုပ္လုပ္ပိုင္ခြင့္လက္မွတ္ ကိုင္ေဆာင္ထားတဲ့သူကလည္း (၇) သိန္းေလာက္ရွိတယ္။ ဒီ CI စာအုပ္ကို ကိုင္ထားတာ ။ သေဘာကေတာ့ CI စာအုပ္သည္ (၁၄) သိန္းေပါ့။ (၁၄)သိန္းနီး ပါး ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံအစိုးရတို႔ ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့ ထုတ္ေပးၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း ထိုင္းႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အလုပ္သမားသံ႐ုံးက သတင္းထုတ္ျပန္ေပးတယ္။
သို႔ေသာ္လည္း ဒီ CI စာအုပ္ကို ကိုင္ေဆာင္ထားသူက (၁၄)သိန္း ရွိလာၿပီးဆိုေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံအလုပ္သမားအေရ အတြက္က (၁၄)သိန္းမွ မကတာ။ အဓိက ျပႆနာက အဲဒါပဲ။ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕အလုပ္သမား အေရအတြက္ကုိ ခန္႔မွန္းတြက္ ခ်က္ၾကတဲ့အခါမွာ တစ္ဖြဲ႕နဲ႕တစ္ဖြဲ႕ မတူညီတာေတြေတာ့ ရွိတယ္။ အဲေတာ့ ဦးမိုးႀကိဳးတို႕ကလည္း ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ခ႐ိုင္ ၊ ေဒသေပါင္း (၇၇)ခ႐ိုင္ရွိလို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအလုပ္သမား ၀န္ႀကီးဌာနရဲ့ သုံးသပ္ခ်က္အေနနဲ႔ဘဲ ေျပာခ်င္တယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာအလုပ္သမား (၃)သန္းေလာက္ဘဲ ရွိတယ္။ ခ႐ိုင္၊ ေဒသ (၇၇) ခုမွာ လုပ္ငန္းေပါင္းစုံ ၊ အလုပ္ၾကမ္းေပါင္းစုံ လုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒီထဲမွာ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား (၂)သန္းေလာက္ကို ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ ထိုင္းအစိုးရနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့ အေထာက္အထားေတြ ထုတ္ထားေပးခဲ့ၿပီးလို႔ ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီး ဦးသိန္းေရႊကေန သတင္းဌာနေတြကို ေျပာၿပီးသားျဖစ္တယ္။
အဲဒီေတာ့ (၂)သန္းေလာက္ ထုတ္ေပးၿပီးၿပီဆိုေတာ့ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္း အလုပ္သမား တစ္သန္းေလာက္ အေထာက္ အထား မစုံမလင္၊ ဖားတစ္ပိုင္း ငါးတစ္ပိုင္းေပါ့။ ဖားတစ္ပိုင္း ငါးတစ္ပုိင္းဆိုတာ တစ္ခ်ိဳ႕ ပန္းေရာင္ကိုင္ထားတယ္။ CI လည္းမရွိဘူး။ ဒီလို ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ စာအုပ္ႀကီးလည္းမရွိဘူး။ တခ်ိဳ႕ ဒီလိုခရမ္းေရာင္ ယာယီပတ္စ္ပို႔ေတြကိုင္ထားတယ္။ ဒီလိုအနီ ေရာင္ စာအုပ္ႀကီးေျပာင္းဖို႔အတြက္ အခက္အခဲရွိတယ္။ စသည္အားျဖင့္ စာရြက္စာတမ္း မစုံမလင္ ရွိေနတဲ့လူက တစ္စား ရွိတယ္။ သက္တမ္းမဆက္ဘဲ စာရြက္စာတမ္းေသေနတာလည္း ရွိတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က စာရြက္စာတမ္း ေသၿပီး ဘာလုပ္လို႔ ဘာကိုင္ရမွန္း မသိတဲ့ လူေတြလည္းရွိတယ္။
တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ ၊ ဇူလိုင္လ (၂၄)ရက္ကေနၿပီး ၾသဂုတ္လ (၇)ရက္ေန႔အထိ အလုပ္ရွင္ကေန မွတ္ပုံတင္ရ မယ္။ ထိုင္းအစိုးရရဲ့အလုပ္သမားသစ္ေတြအတြက္ ဘာဆိုဘာမွမရွိတဲ့ လူေတြ (၁၅)ရက္အတြင္း မွတ္ပုံတင္ရမယ့္ အစီ အစဥ္ မွာပါ၀င္တဲ့ လူေတြလည္းရွိတယ္။ အဲလိုနည္းနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ ေရာက္ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္ သမားတစ္သန္းနီးပါး ေလာက္ကေတာ့ အေထာက္ထားမရွိၾကေသး တဲ့လူေတြ ၊ အေထာက္အထား မစုံၾကေသးတဲ့လူေတြလို႔ သုံးသပ္လို႔ရတယ္။
ေမး။ ။ ျမန္မာ အလုပ္သမားေတြဟာ အေထာက္အထားလက္မွတ္ လုပ္ေဆာင္တဲ့အခါ သူတို႔ႀကဳံေတြ႕ရတဲ့ အခက္အခဲ ေတြက ဘာေတြလဲ။
ေျဖ။ ။ ႀကဳံေတြ႕ႏိုင္တဲ့အခက္အခဲအေနနဲ႔ နံပါတ္(၁)က ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ေပါ့။ သူတို႔ေနထိုင္တဲ့ ခ႐ိုင္၊ ၿမိဳ႕နယ္ ေဒသအသီးသီးမွာ ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ေတြက ဖမ္းတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ စာရြက္စာတမ္းဆိုတာ (အဖမ္းမခံ လုပ္ခမွန္၊ ေပးရန္ သုံးဆယ္ ေဆး႐ုံမယ္၊ ကာကြယ္ေရး ဥပေဒမွတ္ ) စာရြက္စာတမ္းရွိျခင္းအက်ိဳးေက်းဇူးက အဖမ္းမခံရ ဘူး။ သတ္မွတ္ထားတဲ့ လုပ္အားခ စံႏႈန္းအတိုင္းရမယ္။ ေငြသုံးဆယ္ေပးၿပီး ေဆး႐ုံေဆးေပးခန္းမွာ ကုသလို႔ရမယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ထိုင္းအလုပ္သမား ကာကြယ္ေရး ဥပေဒ ေစာင့္ေရွာက္မႈအတိုင္းဘဲ ျဖစ္တည္မယ္။ ရရွိမယ္ေပါ့။
အဲဒီေတာ့ စာရြက္စာတမ္းအေထာက္အထားက မစုံဘူး။ သူေဌးလြဲေနတာတို႔၊ အလုပ္ေနရာလြဲေနတာတို႔ ဖားတစ္ပိုင္း၊ ငါးတစ္ပုိင္း ျဖစ္ေနတဲ့လူေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ဘာဆိုဘာမွမရွိတဲ့လူေတြအတြက္ ေစာေစာကေျပာတဲ့လကၤာေလးရဲ႕ေျပာင္း ျပန္အဖမ္းခံရမယ္။ လုပ္အားခ မွန္မွန္မရဘူး။ ေငြသုံးဆယ္ေပးၿပီး သက္ဆိုင္ရာေဆး႐ုံ၊ ေဆးခန္း၊ ေက်းလက္က်န္းမာေရး ဌာနတို႔မွာ ေဆးကုလို႔ မရဘူး။ ၿပီးေတာ့ ထိုင္းအလုပ္သမားကာကြယ္ေရးဥပေဒ ေစာင့္ေရွာက္မႈေအာက္က မရွိဘူးေပါ့။ ရွင္းပါတယ္။ စာရြက္စာတမ္းရွိျခင္းရဲ႕အက်ိဳးနဲ႔ စာရြက္စာတမ္းမရွိျခင္းရဲ့အဆိုးေပါ့။ သူတို႔ရဲ့အေျခအေနေတြက မ်က္ကလဲ ဆန္ျပာ ၊ က်ီးကန္းေတာင္းေမွာက္ အၿမဲတမ္း ျဖစ္ေနၿပီးေတာ့ ရဲကဘဲ လာဖမ္းမလား။ ေတာေမာင္း လို႔ေခၚတဲ့ လ၀ကကဘဲ လာဖမ္းမလား ဆိုၿပီးေတာ့ က်ီးလန္႔စာစား အၿမဲတမ္းျဖစ္ေနတဲ့ ဘဝေလးေပါ့။ ဒါမ်ိဳးေတြကလည္း ေစာေစာကေျပာသလို ဒီမွာ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား တစ္သန္းေလာက္ေတာ့ရွိတယ္။
ေမး။ ။ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ အလုပ္သမားေတြ ကိုင္ေဆာင္ရမယ့္ အေထာက္ အထားလက္မွတ္က ဘယ္ႏွစ္ မ်ဳိးႏွစ္စား ရွိပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ေရွးေရွးက အလုပ္သမားေတြကေတာ့ ဘာဆိုဘာမွ မရွိတဲ့လူေတြ၊ ထိုင္းအစိုးရကေန (၃)ႀကိမ္ထက္မနည္း လုပ္ေပးတာကေတာ့ စစ္အစိုးရ လက္ထက္မွာ။ စစ္အစိုးရ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၄ ၊ ဧၿပီလ ၂၂ ကေန စတင္ၿပီး ထိုင္းစစ္အစိုးရ အာဏာသိမ္းခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ပန္းေရာင္ကတ္က (၂၀၁၄) ကဆိုရင္ (၃)ႏွစ္ေက်ာ္လာၿပီ။ (၃)ႏွစ္ေက်ာ္လာတဲ့ ကာလမွာ ပန္းေရာင္ကတ္ကို ႏွစ္ႀကိမ္ထက္မနည္း ထုတ္ေပးခဲ့တယ္။ ဒီပန္းေရာင္ကတ္ဆိုတာ ယာယီေနထိုင္ အလုပ္လုပ္ပိုင္ခြင့္ လက္မွတ္ျဖစ္တယ္။ ယာယီေနထိုင္အလုပ္လုပ္ပိုင္ခြင့္ဆိုေတာ့ ခ႐ိုင္တစ္ခုမွာေပါ့။ ၿမိဳ႕နယ္ေလးတစ္ခုမွာ လုပ္တယ္။ ေဘာင္က ေတာ္ေတာ္က်ဥ္းတယ္။ ဘာဆိုဘာမွမရွိတဲ့သူက ပန္းေရာင္ကတ္ ရွိလာတဲ့အခါမွာ သူ႔ရဲ႕ ဆင့္ပြားကိုင္ေဆာင္ရ မယ့္ CI တို႔ ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတနံတလ်ားက ပတ္စ္ပို႔ စာအုပ္ႀကီးကိုင္ေဆာင္လို႔ ရတဲ့အခြင့္အလမ္းေတြရွိတယ္။
အဲလို ဘာဆိုဘာမွမရွိတဲ့လူေတြဟာ ေနာက္မဲေဆာက္တို႔ ၊ ရေနာင္းတို႔ ၊ တာခ်ီလိတ္၊ မယ္ဆိုင္တို႔ဘက္မွာက်ေတာ့ စီစင္နယ္ ၀ါးကား( Seasonal Worker) လို႔ ေခၚတယ္။ ရာသီအလိုက္ အလုပ္သမားလက္မွတ္ရွိတယ္။ သူကေတာ့ နယ္ စပ္(၃)ၿမိဳ႕ မွာဘဲရွိတယ္။ တာခ်ီလိတ္-မယ္ဆိုင္၊ ျမ၀တီ-မဲေဆာက္၊ ေကာ့ေသာင္း-ရေနာင္း။ သေဘာကေတာ့ ျမ၀တီကေန မဲေဆာက္ကို လာအလုပ္လုပ္တယ္။ ေကာ့ေသာင္းကေနရေနာင္းမွာ လာအလုပ္လုပ္တယ္။ တာခ်ီလိတ္ကေန မယ္ဆိုင္ကို လာအလုပ္ လုပ္တယ္။ ရာသီအလိုက္ အလုပ္လုပ္တဲ့လက္မွတ္၊ ထိုင္းဥပေဒမွာလည္း ပုဒ္မ (၆၄)လို႔ေခၚတယ္။ ဒါကိုလည္း ကိုင္ထားလို႔ရတယ္။ ေနာက္ ပုဒ္မ (၆၄) မဟုတ္ဘဲနဲ႔ အသက္ (၅၅)ႏွစ္ေက်ာ္တဲ့လူေတြ ထိုင္းဥပေဒအရ အသက္ (၅၅)ႏွစ္ ေက်ာ္ရင္ အလုပ္လုပ္ခြင့္မရွိေတာ့ဘူး။ Work Permit-ဝပ္ပါမစ္ (အလုပ္လုပ္ခြင့္) ထုတ္ေပးလို႔ မရေတာ့ဘူး။ ပန္းေရာင္ကတ္လည္း မရဘူး။ မရေတာ့ရင္ တာခ်ီလိတ္ အလုပ္သမားလက္မွတ္နဲ႔ ပုံစံခ်င္းတူတဲ့ (၁၅)ရက္ေနထိုင္ခြင့္ဆိုတဲ့ လက္မွတ္တစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။
လက္မွတ္ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကေနၿပီးေတာ့ အိမ္ေထာင္စုစာရင္းေပါ့။ အိမ္ေထာင္စုစာရင္းတစ္မ်ိဳးနဲ႔ ျမ၀တီဘက္မွာ၊ ေကာ့ေသာင္းဘက္မွာ ၊ တာခ်ီလိတ္ဘက္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက အိမ္ေထာင္စုစာရင္းကို ျမ၀တီ၊ ေကာ့ေသာင္း၊ တာခ်ီလိတ္ ဘက္က အိမ္ေထာင္စုစာရင္းထည့္။ ထည့္ၿပီးရင္ လဝက အစီအစဥ္နဲ႔ ထိုင္းဘက္ကို လာၿပီးေတာ့ အလည္အပတ္လာတယ္ ဆုိတဲ့သေဘာမ်ိဳးနဲ႔ အသက္ႀကီးတဲ့သူေတြ နားလည္မႈနဲ႔ အလုပ္လုပ္ေနၾကတယ္။ အသက္ႀကီးတဲ့လူေတြ နားလည္မႈနဲ႔ အလုပ္လုပ္တယ္ဆိုေတာ့ ဘာမွ ေစ့ေစ့ေပါက္ေပါက္အေရး ယူတာေတြ မလုပ္ႏိုင္ပါဘူး။ အလည္အပတ္လာတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီစာအုပ္ထဲမွာ ဝါးကားလို႔ ထည့္ထားရင္ ရာသီအလိုက္အလုပ္လုပ္ပါ။ ဝါးကားလို႔ မထည့္ထားရင္ (၁၅)ရက္ ေနထိုင္ခြင့္ျပဳပါတယ္။ ဒီလိုလက္မွတ္မ်ိဳးလည္း တစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခုက နယ္စပ္မွာအရပ္စကားနဲ႔ဆိုရင္ တံတားကူးလက္မွတ္။ အလည္အပတ္လက္မွတ္ (၆)ရက္ကေန (၇)ရက္ ေန႔အထိၾကာပါတယ္။ ဝါးကားမပါ (၁၅)ရက္ ေနထိုင္ခြင့္လက္မွတ္ အဆင့္ျမင့္ ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဟာက အဆင့္နိမ့္ တယ္။ (၆)ရက္ ၊ (၇)ရက္ ျမဝတီကေန ၊ ေကာ့ေသာင္းကေန၊ တာခ်ီလိတ္ဘက္ကေနၿပီးမွ ထိုင္းဘက္ျခမ္းကို လာၿပီးလည္ ႏိုင္ပတ္ႏိုင္တယ္။
ဒီလိုလက္မွတ္ေလးေတြလည္းရွိတယ္။ က်န္တာေတြက အနီေရာင္ ယာယီပတ္စ္ပို႔၊ ခရမ္းေရာင္ ယာယီ ပတ္စ္ပို႔တို႔၊ သူနဲ႔တြဲတဲ့ Work Permit (ဝပ္ပါမစ္) ရွိတယ္။ ဒါေတြက လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္ရွိတယ္။
ထိုင္းႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားမွန္ရင္ အေထာက္အထားႏွစ္မ်ိဳး ကိုင္ရပါမယ္။ ယာယီပတ္စ္ပို႔နဲ႔ စာအုပ္ႀကီးေပါ့။ ဒါက လြတ္လပ္စြာ ခရီးသြားလာခြင့္အတြက္ပါ။ က်န္တာကေတာ့ အခုထိကိုင္ထားတဲ့ ပန္းေရာင္ကတ္။ ေနာက္မၾကာခင္ ထုတ္ေပးေတာ့မယ့္ Work Permit အျပာေရာင္စာအုပ္၊ တစ္ခုက လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ခရီးသြားမယ္။ တစ္ခုကေတာ့ အလုပ္လုပ္မယ္။ ႏွစ္မ်ိဳးကိုင္ရမယ္။ ဒါေတြက ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား (၃)သန္းေလာက္ မရွိမျဖစ္ မျဖစ္မေန ကိုင္ကို ကိုင္ရမယ့္အေထာက္ အထား ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး ။ ။ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြ အေထာက္အထား လက္မွတ္ လုပ္ေဆာင္ရတဲ့အပုိင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အလုပ္သမားေတြကုိ ဘယ္လုိအႀကံျပဳခ်င္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ေဟာဒီလိုအေထာက္အထား စာရြက္စာတမ္းေတြ ရွိျခင္းအားျဖင့္ ေစာေစာကေျပာသလိုဘဲ လကၤာေလးအတိုင္းဘဲ။ စာရြက္စာတမ္းအေထာက္အထားကို ေငြကုန္ေၾကးက်မ်ားလို႔ ၊ သူေဌး ၊ အာမခံမယ့္လူ မရွိလို႔ ဟုိဟာျဖစ္လို႔ ၊ ဒါျဖစ္လို႔ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ လုပ္မေနဘဲနဲ႔ သူေဌးမရွိတာလည္း ရွိေအာင္ရွာ။ ရွိတဲ့သူေဌးလည္း ကိုယ့္အေပၚမွာ သူ႔ရဲ့အ လုပ္သမားအျဖစ္နဲ႔ ယုံၾကည္ကိုးစားေအာင္ မိမိရဲ႕အလုပ္ရွင္အျဖစ္ ကာယကံရွင္အလုပ္သမားရဲ႕အလုပ္ရွင္အျဖစ္ အဲဒီသူေဌး ကေန အမည္ခံေပးဝံ့ေအာင္၊ ေပးခ်င္ေအာင္ ကိုယ္က သစၥာရွိရွိနဲ႔ မခိုမကပ္အလုပ္လုပ္ဖို႔ လို္တယ္။
ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အလုပ္သမားအခြင့္အေရး၊ အခြင့္အေရး (right , right ,right) လို႔သာ တစ္ right ထဲ right ခ်င္ၾကတာ။ ဒီဘက္က right ဆိုတာ ရွိသလို duty ဆိုတာလည္း ရွိတယ္။ သူတို႔ေမ႔ေနတာ duty ဘဲ ။ အခြင့္အေရး ရွိသလို တာ၀န္ဆိုတာလည္း ရွိတယ္။ လုပ္ငန္းခြင္မွာ ဘာ duty လဲ။ လုပ္ငန္းခြင္၀င္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ လုပ္ငန္းခြင္အတြင္းမွာ ရွိရမယ့္ စည္းကမ္းေတြ၊ ေလးစားလိုက္နာရမယ့္ လုပ္ငန္းခြင္ျပင္ပစည္းကမ္းေတြ ၊ ထိုင္းႏိုင္ငံထဲမွာေနရင္ ရပ္ထဲရြာထဲမွာ၊ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ယဥ္ေက်းမႈကို ေလးစားလိုက္နာရမွာျဖစ္တယ္။
တာ၀န္ဟာ တာ၀န္ဘဲ။ မိမိမွာ ဘာတာ၀န္ရွိသလဲ။ မိမိမွာရွိတဲ့တာ၀န္ကို မိမိေက်ပြန္ၾကၿပီးလား။ အခြင့္အေရးလို ခ်င္ရင္ မိမိမွာ ရွိသင့္တဲ့ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားဘ၀၊ တာ၀န္ေတြကုိ ေက်ပြန္ၾကရင္၊ လုပ္ငန္းခြင္မွာလည္း မခိုမကပ္ ေဆာင္ရြက္ ျခင္း၊ အင္တိုက္အားတိုက္၊ အင္ျပည့္အားျပည့္ လုပ္ ကိုင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ အလုပ္ရွင္ (လုပ္ငန္းရွင္) အသုိင္းအဝိုင္းကေန မိမိအေပၚမွာ ယုံၾကည္ကိုး စားျခင္း၊ အထူးသျဖင့္ လုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ႕ ယုံၾကည္ကိုးစားမႈကို ခံရျခင္း စက္႐ုံအလုပ္သမားေတြ က ရက္ေပါင္း (၁၂၀) ၊ (၄)လ လိုအပ္ပါတယ္။
ျပင္ပအလုပ္သမားေခၚတဲ့ ေဆာက္လုပ္ေရး၊ စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ေမြးျမဴေရး အေထြေထြအလုပ္သမားေတြက တစ္ႏွစ္အလုပ္ သမားေတြက တစ္ႏွစ္လိုအပ္ပါတယ္။ (၃၆၅)ရက္ပါ။ အလုပ္ရွင္ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရေသာ အလုပ္သမား၊ အာမခံႏိုင္ေသာ အလုပ္သမား၊ အရပ္စကားနဲ႔ ေျပာရင္ အလုပ္ရွင္ရဲ႕ ရင္ထဲမွာ ရွိတဲ့ အလုပ္သမား၊ သူအာမခံမယ့္အလုပ္သမား၊ သူတာဝန္ ယူမယ့္အလုပ္သမား ျဖစ္ေစခ်င္ရင္ စက္႐ုံ အလုပ္သမားက (၄)လ၊ ျပင္ပအလုပ္သမားက တစ္ႏွစ္ အဲဒီလို ယုံၾကည္ကိုးစား မႈ တည္ေဆာက္ရင္ ကိုယ္လုပ္တာ အာမမခံရင္ နင္လုပ္ခ်င္တာ တာ၀န္မယူဘူးဆိုတဲ့ ျပႆနာမ်ိဳး မရွိႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။
အဲဒါ ဘာလဲဆိုေတာ့ ေစာေစာကေျပာတဲ့ dutyဆိုတဲ့ အလုပ္သမားရဲ႕ တာ၀န္ဝတၱရားမ်ားကို ျပည့္ျပည့္ဝဝ နားလည္ ခံယူၿပီးေတာ့ က်င့္သုံးတည္ေဆာက္တယ္။ ေက်ေအာင္လုပ္တယ္။ ေက်ေအာင္လုပ္ရင္ rightက သူဟာနဲ႔သူ အလိုအေလ်ာက္ဘဲျဖစ္ေစ၊ တတ္သိနားလည္တဲ႔ ေရွ႕ေန ၊ ေရွ႕ရပ္မ်ားနဲ႔ အလုပ္သမား သမဂၢ အစည္းအ႐ုံးေတြက ေနၿပီးေတာ့ ဒါ right ျဖစ္တယ္။ duty အပိုင္းေက်ပါေစ၊ duty ေက်ရင္ right ကို နားမလည္ရင္ေနပါေစ။ ကူညီလုပ္ေဆာင္ေပးမယ့္အဖြဲ႔အစည္းေတြ ရွိပါတယ္။ အရင္ဆုံးက duty တာ၀န္ေက်ေအာင္ လုပ္လိုက္စမ္းပါ။ right က ရွိေနၿပီးသားပါ။
ေမး ။ ။ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္ကုိင္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြ ကုိ ကာကြယ္မႈ အပုိင္က ဘယ္လုိရွိပါသလဲ။
.
ေျဖ။ ။ အလုပ္သမားလုံၿခံဳစိတ္ခ်ရမႈ ေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာမႈေပါ့။ တရားဝင္ေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာျခင္းဟာ လုံၿခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ သြားလာ ျခင္းျဖစ္သလို လုံၿခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာမႈဆိုတာဟာ တရား၀င္ ေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတဲ့ သေဘာက ထိုင္းႏိုင္ငံထဲမွာ ေရာက္ႏွင့္ေနၿပီးေသာ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား (၃)သန္းေလာက္ရွိတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ တနံတလ်ားကေနၿပီးေတာ့ ထိုင္းအစိုးရနဲ႔ MOU (နာလည္မႈစာခၽြန္လႊာ)စနစ္ေပါ့။ ျမန္မာႏိုင္ငံျပည္ပအလုပ္ အကိုင္ရွာေဖြေရး ေအဂ်င္စီ တစ္မ်ိဳးနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံအလုပ္အကိုင္ရွာေဖြေရးကုမၸဏီ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီးေတာ့ လာၾကတဲ့ေရႊ႕ေျပာင္း အလုပ္သမားေတြလည္း ရွိပါတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔က ေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာမႈဆိုတာ တရား၀င္ သြားလာမႈဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံထဲကို ေရာက္ႏွင့္ေနၿပီးေသာ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားအမ်ားစုဟာ အရပ္စကားနဲ႔ေျပာရင္ ေတာင္ေက်ာ္လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ အမ်ားစုက ေဒါနေတာင္ကို ေက်ာ္လာၾကတယ္။ ဒီေရာက္ေတာ့မွ ပန္းေရာင္ကတ္ ၊ ယာယီ ပတ္စ္ပို႔အမ်ိဳးမ်ိဳး စာရြက္စာတမ္းေတြ လုပ္ၾကတယ္။ ဒါက တစ္ပုံစံ။ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲကေန လာၾကတဲ့ လူေတြက်ေတာ့ စာအုပ္ႀကီး ၊ ဒီစာအုပ္ႀကီးထဲမွာ သာမန္ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ စာအုပ္ထဲမွာ PJ ဆိုတဲ့ အလုပ္လုပ္ခြင့္ အေထာက္အထားလုပ္လာမယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံထဲ ေရာက္တဲ့အခါမွာ သက္ဆိုင္ရာ ထိုင္းကုမၸဏီကေနၿပီး Work Permit ထုတ္ေပးတယ္။ ဒါ MOU အလုပ္သမားေတြ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံက လာတဲ့အလုပ္သမား ေတြ။ ဒါဟာလည္း စနစ္က်တဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာျခင္းျဖစ္တယ္။
အဲေတာ့ MOU စနစ္မွာလည္း ခၽြင္းခ်က္ေတြ အားနည္းခ်က္ေတြရွိေပမယ့္ ထိုင္းႏိုင္ငံထဲကိုလာၿပီးအလုပ္ လုပ္ခ်င္ၾကတဲ့ ျမန္မာျပည္တနံတလ်ား အလုပ္သမားအေလာင္းအလ်ာေတြလို႔ဘဲ ေျပာပါတယ္။
ဒီလိုအေလာင္းအလ်ာေတြက ကိုယ့္ကိုလာေခၚတဲ့ ကိုယ့္ကို ထိစပ္တဲ့ ပြဲစားေတြရဲ႕ စကားကို ယုံစားၾကတာမ်ားပါတယ္။ အဲဒီ ပြဲစားေတြကလည္း ေဝးေဝးလံလံက ပြဲစားျဖစ္တာ နည္းပါတယ္။ ကိုယ့္ရပ္ထဲရြာထဲက ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း၊ အေပါင္းအေဖာ္ထဲက ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ ထိုင္းမွာ တကယ္အလုပ္လုပ္ဆဲ ေခၚတဲ့အခါက်ေတာ့ မွန္တာေပါ့။ ယုံလိုက္တယ္။ အဲဒီပြဲစားအမ်ိဳးမ်ိဳးရဲ႕ ေခၚဆိုမႈနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံထဲ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ၾကတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ေစာေစာကေျပာတဲ့ တရားဝင္ေအဂ်င္စီေတြနဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံထဲကို ဝင္ေရာက္သူအေရအတြက္ရယ္၊ တရားဝင္ပြဲစားေတြ စည္း႐ုံးေခၚေဆာင္မႈနဲ႔ တရားမဝင္လမ္းေၾကာင္းကေနၿပီး ထိုင္းႏိုင္ငံ ထဲကို ဝင္လာတဲ့အခ်ိဳးအစားကိုေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ တရားမဝင္ဝင္လာတဲ့ Illegal ျဖစ္ေနတဲ့ လုံၿခံဳမႈမရွိတဲ့ ေရႊ႕ေျပာင္း သြားလာျခင္းကို လုပ္ေနတဲ့ လုပ္ေနတဲ့အလုပ္သမားအေရအတြက္က ပိုမ်ားတယ္လို႔ သုံးသပ္လို႔ ရပါတယ္။
ေမး ။ ။ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္ကုိင္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာ အလုပ္သမား ေတြကုိ အကာအကြယ္ေပးရမွာက ဘယ္သူ႔မွာ တာဝန္ရွိလဲ။
ေျဖ။ ။ အလုပ္သမားေတြကို အရင္ဆုံးကာကြယ္ေပးရမွာက သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရရဲ့တာ၀န္ပဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံကေနၿပီးေတာ့ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြက လာၾကတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ မိခင္ႏိုင္ငံအစိုးရရဲ႕ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈက နံပါတ္(၁)။ မလြဲမေသြ လိုအပ္ပါတယ္။ နံပါတ္(၂)က ဒီေနရာမွာ ေျပာခ်င္တာက ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားႏွစ္မ်ိဳး ႏွစ္စားရွိတယ္။ ေတာင္ေက်ာ္လို႔ ေခၚတဲ့ ေရာက္ႏွင့္ေနၿပီးသား ျမန္မာျပည္သားအလုပ္သမားေတြရွိမယ္။ ၿပီးရင္ MOU စနစ္နဲ႔။ ဒါတအား ႀကီးကြာပါတယ္။ ေရာက္ႏွင့္ေနၿပီးသားအလုပ္သမားက (၃)သန္းေလာက္ရွိတယ္။ MOU နဲ႔လာတဲ့အလုပ္သမားက အခုအခ်ိန္ထိ (၃)သိန္းထက္ မေက်ာ္ေသးပါဘူး။ သုံးသိန္း၀န္းက်င္ဘဲ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ (၃)သိန္းနဲ႔ (၃)သန္း တအားကြာပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံ၊ ပို႔ေဆာင္တဲ့ႏိုင္ငံ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ဘဲျဖစ္ျဖစ္ ရွားပါးလို႔ ၊ ဆင္းရဲမြဲေတလို႔ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ဘဲ ထြက္လာထြက္လာ ၊ ထိုင္းႏိုင္ငံထဲမွာ ေရာက္ႏွင့္ေနၿပီးသား အလုပ္သမား ဘဲျဖစ္ျဖစ္၊ တရား၀င္ေအဂ်င္ စီေတြနဲ႔ လာတဲ့အလုပ္သမားဘဲျဖစ္ျဖစ္ သက္ဆိုင္ရာ မိခင္အစိုးရက ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ မလြဲမေသြ တာ၀န္ရွိပါတယ္။
ဒုတိယ ေစာင့္ေရွာက္ရမွာက လက္ခံထားတဲ့ ႏို္င္ငံ၊ ထိုင္းေပါ့ဗ်ာ ။ ထိုင္းကိုေရာက္ေနလို႔ ထိုင္းအစိုးရက အလုပ္သမား ဥပေဒ အပါအ၀င္ အျခားစပ္ဆက္ဥပေဒေတြ ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲလို ေစာင့္ေရွာက္ေအာင္လည္း ထိုင္းႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ ဘန္ေကာက္မွာအေျခစိုက္တဲ့ ျမန္မာသံ႐ုံး ၊ အလုပ္သမားသံအရာရွိ႐ုံးကေနၿပီး ႏွစ္ဖက္အစိုးရ ၊ မိခင္ႏိုင္ငံလည္း ေစာင့္ေရွာက္ခ်င္ေအာင္ ၊ ဒီဖက္ ထိုင္းအစိုးရလည္း ေစာင့္ေရွာက္ခ်င္ေအာင္ ဘက္ေပါင္းစုံက တြန္းအားေပးဖို႔ ၊ ေဆာ္ၾသ တိုက္တြန္းဖို႔ လိုပါတယ္။
အဲဒီေတာ့ ေျပာရရင္ေတာ့ အဓိကကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ျမန္မာသံရုံးရွိမယ္။ အလယ္မွာ။ ဒီဖက္က ထိုင္းအစိုးရ၊ ဒီဖက္က ျမန္မာအစုိးရ ၊ အလယ္မွာက က်ေနာ္တို႔ ထိုင္းႏိုင္ငံက ျမန္မာသံ႐ုံး၊ ျမန္မာသံရုံးမွာ သြားၿပီးေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္ႏွင့္ ေနၿပီးသား အလုပ္သမားေတြေရာ၊ MOU နဲ႔လာတဲ့အလုပ္ သမားေတြေကာ တစ္မ်ိဳးတည္းခ်ဳပ္ၾကည့္လိုက္ရင္ ေရႊ႕ေျပာင္း အလုပ္သမားေတြပါဘဲ။ အကုန္လုံး ထိုင္းႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ျမန္မာသံ႐ုံးနဲ႔ အလုပ္သမားသံအရာရွိ႐ုံး ဒီအမႊာ႐ုံးႏွစ္ခုဟာ ျမန္မာ ဘက္ကိုလည္း လိုအပ္တဲ့ ေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ လုပ္ခ်င္ေအာင္ တြန္းအားေပးမယ္။ ထိုင္းဘက္ ကိုလည္း တြန္းအားေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ သူတို႔ကိုယ္တိုင္က အားစိုက္ ခြန္စိုက္ စိတ္ပါလက္ပါ တြန္းအားေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲဒါမွသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘက္ကေရာ ၊ ထိုင္းႏိုင္ငံဘက္ကေရာ သက္ဆိုင္ရာအစိုးရေတြရဲ႕ အလုပ္သမား ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈနဲ႔ အလုပ္သမား ေတြ လုံၿခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ အလုပ္သမားေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာျခင္းေပၚ မွာ ထိထိေရာက္ေရာက္ေပးလိုစိတ္ရွိလာၿပီဆိုရင္ မူဝါဒ ရွိလာၿပီ။ မူဝါဒေရးဆြဲမယ္။
ၿပီးေတာ့ မူဝါဒကို လက္ေတြ႕အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ္။ အရင္ဆုံးက ထိထိေရာက္ေရာက္ အကာအကြယ္ ေပးလိုစိတ္ ရွိလာေအာင္ တြန္းအားေတြေပးဖို႔ ၊ ေစ့ေဆာ္မႈေတြ မ်ားမ်ားလုပ္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ထိုင္းႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ျမန္မာသံ႐ုံးနဲ႔ အလုပ္သမားသ႐ုံးက အဓိကပါဘဲ။ က်န္ေသာ NGO, INGO , CBO နဲ႔ CSO ေတြက သူတို႔က ဘယ္ ေလာက္ဘဲ လုပ္ခ်င္လုပ္ခ်င္ တရားဝင္ အာဏာမရွိပါ ဘူးခင္ဗ်။ တရားဝင္အာဏာရွိတာ ထိုင္းႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ျမန္မာသံ႐ုံးနဲ႔ အလုပ္သမား သံအရာရွိ႐ုံးျဖစ္ပါတယ္။
ေမး ။ ။ ေနာက္ဆုံးအေနနဲ႔ ဘာမ်ား ျဖည့္စြက္ ေျပာဆိုခ်င္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အခုဆိုရင္ အေျခခံလုပ္အားခ၊ ေန႔စားခ (၄,၈ဝဝ) က်ပ္၊ တကယ္တမ္းဆိုရင္ေတာ့ ထိုင္း ႏိုင္ငံမွာ လုပ္ေနတဲ႔အလုပ္သမားနဲ႔ တြက္ၾကည့္ရင္ အလြန္နည္းေသးတာေပါ့ ဒီအေနအထားက။ ဘယ္လို ဘဲျဖစ္ျဖစ္နည္းတာေတြ မ်ားတာေတြအသာထား က်ေနာ္တို႔ ခရီးပန္းတိုင္တစ္ခုရဲ႕ ပထမဆုံးမူလဘူတာအစက ပထမဆုံး ေျခလွမ္းဘဲ။ ပထမေျခလွမ္း လွမ္းလိုက္မယ္။ အဲဒါဘာလဲဆိုေတာ့ ပထမဦးဆုံး အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းမ်ားေအာင္ လုပ္လိုက္ပါ။
ေပါမ်ားေနတဲ့အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းေတြကိုလည္း တစ္ခုတတ္၊ ႏွစ္ခုတတ္ဆိုတဲ့လုပ္ငန္းခြင္ ကၽြမ္းက်င္မႈ အတတ္ပညာသင္ေက်ာင္းေတြ၊ သိပၸံေတြ၊ ေလ့က်င့္ေရးေက်ာင္းေတြ မ်ားမ်ားဖြင့္လိုက္ပါ။
ၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေတြကလည္း ပညာတတ္မွသာ အဲဒီသင္တန္းေက်ာင္းေတြကို တက္ခ်င္စိတ္ေပၚမွာ။ ဘာေၾကာင့္ လဲဆိုေတာ့ အဲဒီသင္တန္းေက်ာင္းေတြကလည္း အနည္းဆုံး ပညာအရည္အခ်င္း (၈)တန္းရွိရမယ္ဆိုေတာ့ ပါတယ္ေလ။ အဲဒီေတာ့ (၈)တန္းဆုိတဲ့အလယ္တန္း ပညာအရည္အခ်င္းေတာ့ မတတ္ၾကတဲ့သူေတြအမ်ားႀကီးဆိုေတာ့ ဘယ္လိုလို႔ တက္ႏိုင္မွာလဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံအလုပ္သမားဌာန လုပ္ငန္းခြင္ကၽြမ္းက်င္ဖို႔ (၃၉) မ်ိဳး သင္ေပးေနတယ္။ (၈) တန္းေတာင္ မတက္တဲ့သူ ဒါအဂၤလိပ္ အေခၚအေဝၚေတြ မတတ္တဲ့သူေတြရဲ႕ ဘဝေပးအေျခအေနေတြကို စာနာနားလည္ၿပီး တတ္ေအာင္ သင္ေပးေစခ်င္တယ္ ။ အဲဒီေတာ့ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းေပါမ်ားေအာင္လုပ္ဗ်ာ၊ ဒုတိယကေတာ့ အေျခခံ မူလတန္း ပညာ (ဒါမွမဟုတ္)အလယ္တန္းပညာကို မသင္မေနရစနစ္ ျဖစ္ေအာင္လုပ္ေပါ့။ အခမဲ့သင္ေပးေစခ်င္တယ္။
အဲေတာ့ အလုပ္အကုိင္လည္းအေတာ္အတန္ေပါမ်ားလာၿပီး။ အေျခခံပညာအေတာ္အတန္လည္း ရွိလာၿပီးဆိုရင္ က်န္တာက ဘာစီမံခ်က္ေတြခ်ခ် အလုပ္ျဖစ္မွာပါ။ အျဖစ္မလုပ္ဘဲနဲ႔ အလုပ္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ပါလို႔ ေျပာခ်င္တယ္။
————————————————————————————
ဦးမုိးႀကိဳးသည္ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖၚ၀ါရီလ(၁၈)ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္တိုင္း ၊ သဃၤန္းကၽြန္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေမြးဖြားၿပီး ငယ္စဥ္ ဘဝကုိ ပ်ဥ္းမနားတြင္ ေနထိုင္ႀကီးျပင္းခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ လူထုအုံၾကြမႈမတုိင္ခင္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ဇြန္လ အေရးအခင္းတြင္ တတိယႏွစ္ ႐ူပေဗဒ ေက်ာင္းသားအေနျဖင့္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားသမဂၢ၏ အမႈေဆာင္၊ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ ၊ ဗိုလ္တစ္ေထာင္နယ္ေျမ၏ ဒုတိယဥကၠဌတာ၀န္မ်ားကုိယူစဥ္ ပါဝင္ခဲ့မႈေၾကာင့္ ယာယီထိန္းသိမ္းခံရသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ၊ ဇူလိုင္လ (၁၉)ရက္ေန႔ အာဇာနည္ေန႔ ေက်ာင္းသားျပည္သူ လႈပ္ရွားမႈတြင္ ပါဝင္မႈေၾကာင့္ ပထမအႀကိမ္ အ ဖမ္းခံရၿပီး အင္းစိန္ေထာင္ႏွင့္ သာယာ၀တီေထာင္တို႔တြင္ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားအေနျဖင့္ ေထာင္ဒဏ္၇ႏွစ္ အက်ခံခဲ့ရ သည္။
၁၉၉၅ ခုႏွစ္ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ သာယာ၀တီေထာင္မွ လြတ္ေျမာက္ၿပီး ရက္ပုိင္းတြင္ ဦႏုစ်ာပနလႈပ္ရွားမႈ အတြင္း ပါ၀င္ခဲ့မႈ ေၾကာင့္ တိမ္းေရွာင္ရၿပီး ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ရန္ကုန္အေဝးသင္တကၠသိုလ္မွာ ေက်ာင္းျပန္ တက္ေန ရင္း ဒီဇင္ဘာလေက်ာင္း သားလႈပ္ရွားမႈမွာ ပါ၀င္ခဲ့မႈေၾကာင့္ ဒုတိယအႀကိမ္အဖမ္းခံရသည္။ ေထာင္ဒဏ္ ၇ႏွစ္ျဖင့္ အင္းစိန္ႏွင့္ ပုသိမ္ေထာင္တုိ႔တြင္ ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းက်ခံခဲ့ရသည္။
၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ပုသိမ္ေထာင္မွ လြတ္လာၿပီး အာဏာပုိင္မ်ား၏ ေစာင့္ၾကည့္ေႏွာင့္ယွက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ဇြန္လတြင္ ထိုင္း-ျမန္မာနယ္စပ္သုိ႔ ထြက္ေျပးလာၿပီး ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရးအသင္း (AAPP)၏ ကူညီေစာင့္ေရွာက္မႈႏွင့္အတူ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားအေရးကုိ ကူညီေဆာင္ရြက္ရင္း ျမန္မာျပည္သားမ်ားအေရး ပူးတြဲလႈပ္ရွားမႈ ေကာ္မတီ (Joint Action Committee for Burmese Affair -JACBA) ကုိ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ (၁၄)ရက္ေန႔တြင္ စတင္ဖဲြ႔စည္းခဲ့ရာတြင္ ဦးေဆာင္ပါဝင္သူတစ္ဦးျဖစ္သည္။
လက္ရွိတြင္ JACBA အဖဲြ႔၏ ဥကၠဌတာဝန္ကုိ ယူရင္း နစ္နာခံရ ေသာ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား အခြင့္အေရးကုိ ထိုင္းႏုိင္ငံ၏ ဥပေဒေဘာင္ထဲမွ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးရင္း ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ (၁၈)၊ International Migrant Day ၌ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရ ၊ အလုပ္သမား လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးဌာန ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီး ဦးသိန္းေဆြမွ ထိုင္းႏိုင္ငံေရာက္ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားမ်ားႏွင့္ ယင္းတို႔၏ ကေလးငယ္မ်ားကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈ ဂုဏ္ျပဳဆုကို ေပးအပ္ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံခဲ့ရသည္။
